هفتمین وظیفه والدین: تربیت اسلامی فرزندان

۷- تربیت فرزندان بنابر اصول تأیید شده از سوی دین:

یکی از مهمترین وظایف پدر و مادر ، تعلیم و تربیت فرزندان است و در برابر این مسئولیت باید پاسخگو باشند. امام سجاد علیه السلام فرمودند: حق فرزندت توجه به این امر است که او از تو می‌باشد و در چند روز این دنیا خیر و شرش وابسته به توست و بدانی که یقینا وظایفی از قبیل: تربیت نیکو، راهنمایی به سوی خداوند، یاری و مساعدتش در طاعت خدا بر عهده توست ...[1].

فعالیت تربیتی از همان نخستین لحظات تولد با گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد آغاز می‌شود. رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله فرمودند: هر کس دارای فرزندی شد، لازم است در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گوید که این کار نوزاد را از گزند شیطان رانده شده از درگاه الهی مصون می‌دارد.[2]

 

تربیت از دامان مادر آغاز می‌شود.مادر از همان کودکی به همراه شیری که به فرزند خود می‌نوشاند، اسلام، دیانت و اخلاق خوب را نیز به او تزریق می‌نماید. از آنجا که فرزند بیش از همه به مادر علاقه دارد، از اخلاق و سخنان مادر بیشتر تأثیر می‌پذیرد. مادری که صالح و با خدا باشد خانواده سالم خواهد بود و فرزند هم اگر با مانع بزرگی روبرو نشود تا آخر عمر سالم خواهد ماند.

برای مطالعه وظایف دیگر والدین کلیک کنید

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

 

نمونه‌ای از فوائد رفتار ایجابی (ترانه در اتوبوس)

 

ترانه در اتوبوس

 

باد سردی می‌وزید، دکمه بالای یقه پیراهنم را بستم و شال گردن دست‌بافت مادرم را دور گردنم پیچیدم. از حجره که راه افتاده بودم کاپشن زمستانی‌ام را جا گذاشته بودم، فقط یک کت مشکی راه راه قیطونی تنم بود.  میدان شهر قائم منتظر اتوبوس بودم تا بعد از چند ماه بروم شهر خودمان، نماز مغرب و عشاء را در حرم خوانده بودم و سریع خودم را به محل توقف اتوبوس‌های بین راهی رسانده بودم.

اولین اتوبوسی که رسید ، شاگرد شوفر  در را باز کرد و با دستمال دور گردنش دماغش را پاک کرد و داد زد: کرمون... کرمون... بپر بالا . سریع کیفم را برداشتم و از پله‌ها خزیدم بالا و سلام علیکم غلیظی به راننده گفتم. راننده همین‌طور که با اشتیاق سیگارش را می‌مکید ،لبش را برگرداند و گفت: سام علیکم !

دو سه تا بیشتر جای خالی نداشت، اولین جایی که پیدا کردم نشستم. ماشین با نعره‌ای از جا کنده شد و به راه افتاد، هنوز از قم بیرون نشده بودیم که صدای ترانه و موسیقی زننده‌ای بلند شد. راننده با شکم گنده‌اش فرمان را مهار کرده بود و با یک دست فلاکس چایی را گرفته بود و با دست دیگر لیوان بزرگ را پر می‌کرد. سیگارش که تمام شده بود حالا یک لیوان چایی سگی می‌چسبید!

زیر نور آبی چراغ سقف ، چایی‌اش خیلی پررنگ نشان می‌داد. همه چراغ های داخل ماشین را خاموش کرده بود ،فقط یک چراغ آبی کمرنگ جلوی ماشین و یکی وسط و یکی هم آخر ماشین بود که  نور آبی بدرنگ و بی‌حالی را روی صورت مسافران پخش می‌کرد.

صدای موسیقی روی اعصابم بود و یقین داشتم که از موسیقی‌های حرام است، با دلهره و عصبانیّت بلند شدم و رفتم نزدیک راننده و گفتم: آقا ترانه است حرامه خاموشش کن.

اول اعتنایی نکرد، انگشتان چاق و زمختش روی فرمان ضرب گرفته بود. فکر کردم صدایم را نشنیده، دوباره با صدای بلندتر گفتم: آقا حرامه خاموشش کن!

راننده ناگهان سرعت کم کرد و کنار جاده ایستاد. صدای قرچ قرچ ترمز دستی که بلند شد، ترسیدم پیش خودم گفتم: الان میاد یک چک آبدار میزنه  زیر گوشم!

راننده شکم خودش را جمع و جور کرد و رو به مسافران ایستاد و گفت: آقایون و خانوما از اینجا تا کرمون ۱۲ ساعت راهه، باید رانندگی کنم، شبه و من هم خسته‌ام ، باید نوار گوش بدم تا خوابم نبره اما این آقا میگه ترانه و موسیقی حرامه! خاموشش کن. حالا اگر خوابم برد و زدم به کوه و درّه و شما راکشتم،  تقصیر این آقاست. این را گفت و انگشت کوتاه و کلفتش را سوی من گرفت.

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

احترام به مادر کودک احترام به خود کودک است

ادامه مصادیق تکریم فرزندان:

الف) سلام کردن به فرزندان

ب) کتک نزدن فرزندان

ج) احترام به مادر کودک:

یکی دیگر از مصادیق برجسته و مهم تکریم کودک، احترام به مادر اوست.  پدری که با خشونت و تحکّم با مادر سخن می‌گوید و گاهی دست به روی مادر بلند می‌کند، نباید انتظار داشته باشد که فرزند او احترام به دیگران و حتی احترام به خودش را یاد بگیرد. پیامبر اسلام صل الله و علیه وآله می‌فرمایند: از حقوق کودک بر عهده پدر خود این است که مادر او را احترام کند.[1]

احترام به مادر، احترام به عمود خیمه خانواده است، مادر ستون این خیمه است و اگر سالم و محترم بماند، تعادل روانی فضای خانه حفظ می‌شود .در این فضا است که کودکان احترام به والدین و احترام به خود و دیگران را آموزش می‌بینند.

---

۱۰- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص حَقُّ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ إِذَا کَانَ ذَکَراً أَنْ یَسْتَفْرِهَ أُمَّهُ‏ .... َ وَ إِذَا کَانَتْ أُنْثَى أَنْ یَسْتَفْرِهَ أُمَّهَا ....الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏۶، ص: ۴۹

 

مهمترین مصادیق تکریم فرزندان

مهمترین مصادیق تکریم فرزندان:

الف) سلام کردن به فرزندان(در پست قبلی توضیح داده شد)

ب) ترک کتک زدن فرزندان:

یکی از مهمترین مصادیق تکریم فرزندان، ترک کتک زدن آنها است ، حتی در هنگامی که رفتار آزاردهنده و زننده دارند. فردی در حضور حضرت اباالحسن علیه السلام از فرزند خود شکایت کرد. ایشان فرمودند: فرزندت را نزن، و برای ادب کردنش با او قهر کن ولی مواظب باش قهر تو با او طولانی نشود و هر چه زودتر آشتی کن. [1]

سمت و سوی اصلی تربیت دینی  بر مهربانی و سوق دادن ملایم و مناسب ذهن و روان کودکان به سوی ارزش‌ها و هنجارهای پسندیده است.

---

۹- فقال ع : لا تضربه و اهجره و لا تطل؛ عده الداعی ونجاح السائل، ص ۸۹

ششمین وظیفه والدین: گرامی داشتن فرزندان

 

احترام گذاشتن و به رسمیت شناختن فرزندان از امور مهمی است که در متون دینی مورد توجه قرار گرفته و به آن سفارش بسیار شده است. پیامبر گرامی اسلام صل الله و علیه وآله  می‌فرمایند: به فرزندان خود احترام بگذارید.[1] تکریم فرزندان، شخصیّت آنها را به گونه‌ای مناسب شکل می‌دهد و در آینده هم به خود و هم به دیگران احترام خواهند گذاشت.

مهمترین مصادیق تکریم فرزندان

الف) سلام کردن به فرزندان:

سلام کردن یکی از کلمات یا رفتارهای نمادینی است که برقراری ارتباط را آسان می‌کند.پیامبر گرامی اسلام صل الله و علیه وآله  به همه مردم از کوچک و بزرگ سلام می‌کردند.[2] سفارش اسلام به سلام کردن به ویژه به کودکان دو اثر روانی می‌تواند داشته باشد:

۱- باعث تقویت صفت اخلاقی و پسندیده تواضع و فروتنی در فرد سلام کننده می‌شود.

۲- باعث احیاء شخصیّت و خود باوری برای کودک می‌شود.

روزی پیامبر صل الله و علیه وآله از کوچه‌ای عبور می‌کردند که به چند کودک خردسال برخورد می‌کنند، با مهربانی و چهره‌ای خوشرو به آنها سلام می‌کنند و در همان حال به آنها خوراکی تعارف می‌کنند.[3] این رفتار زیبای پیامبر صل الله و علیه وآله  یک سنت حسنه ماندگار و پایدار است که عمل به آن باعث شکل گیری شخصیّت اسلامی و ایمانی در کودکان یک جامعه خواهد شد.

کودکی که از طرف پدر و مادر و در درجه بعد از طرف افراد جامعه، خصوصا روحانی مسجد ، مدیر مدرسه ، معلمان و ... مورد احترام و توجه قرار گیرد؛  شخصیت او به خوبی در همه ابعاد روان‌شناختی رشد می‌کند و همیشه روح و روانی آرام و پویا و هدفمند خواهد داشت.

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

پنجمین وظیفه والدین : توجه به طاهر بودن غذای کودک

 

در فرهنگ‌هایی که کودک را برای شیردهی به زنانی غیر از مادران می‌سپارند، توجه به خصوصیّت‌های شخصیتی دایه به سبب تأثیر در خلق و خو و شخصیت فرزند مورد تأکید و توجه قرار گرفته است. رسول اکرم صل الله و علیه وآله می‌فرمایند: شیر، طبیعت را تغییر می‌دهد.[1] یعنی فرزند از هر زنی شیر بخورد، خلق و خوی او را می‌گیرد.

پیامبر اسلام صل الله و علیه وآله در جای دیگر می‌فرمایند: فرزندان خود را برای شیردادن به زن نادان نسپارید؛ زیرا فرزند شبیه زن شیرده می‌شود.[2]

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

چهارمین وظیفه والدین: تأمین نیازهای فرزندان

کودک از بدو تولد تا مدت‌ها نمی‌تواند حتی ساده‌ترین نیازهای خود را فراهم کند و کاملا به والدین وابسته است. از این رو تأمین نیازهای فرزندان یکی از وظایف جایگاه پدری است.

سلامت و تندرستی کودک رابطه نزدیکی به تغذیه با شیر مادر دارد. در متون دینی سفارش زیادی به این مورد شده است. پیامبر گرامی اسلام صل الله و علیه وآله  می‌فرمایند: هنگامی که فرزند در شکم مادر خود است، خداوند متعال روزی او را در پستان‌های مادرش قرار می‌دهد که یکی حکم نوشیدیی و یکی حکم غذا را دارد.[1]

سلامت روانی و جسمی کودک تنها در دامان مادر و با استفاده از شیر او تأمین می‌شود، این یک نکته ظریف و پیچیده‌ای است که نمی‌توان از آن غافل شد. امیر مومنان علی علیه السلام می‌فرمایند: شیری برای کودک با برکت‌تر از شیر مادر نیست.[2]

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

سومین وظیفه والدین: مراقبت از فرزندان و تأمین امنیت جانی آنها

والدین موظف به مراقبت و حفظ فرزند از خطرات احتمالی هستند. بنابراین  به طریق اولی مجاز به کشتن فرزند خود نخواهند بود. نگویید که چه کسی پیدا می‌شود که فرزند خود را بکشد ؟!! این پدیده سقط جنین که متأسفانه در کشورهای غربی رواج دارد و در ایران هم در حال افزایش است یکی از اولین مصادیق کشتن فرزند است که به آن توجه نداریم.

خداوند عزیز متعال در آیه۳۱ سوره اسراء می‌فرماید: فرزندان خود را از بیم تنگدستی نکشید که ما روزی دهنده آنها و شماییم ، زیرا کشتن آنها گناهی بس بزرگ است. وقتی به بعضی از زوج‌های جوان می‌گوییم چرا فرزند نمی‌آورید؟! اکثرا می‌گویند: ای بابا دلت خوشه با این اوضاع اقتصادی شکم خودمون هم نمی‌تونیم سیر کنیم!! بچه بیارم نون خور اضافیه! از کجا سیرش کنیم!

این آیه هشدار می‌دهد و می‌گوید تا حالا خود شما را هم ما روزی می‌دادیم ، فرزندان شما را هم ما روزی می‌دهیم ! این که پدر خانواده فکر کند خودش روزی فرزندانش را تأمین می‌کند نوعی شرک است. همه باید بدانیم که اول از هر چیزی خداست که رزّاق است و ما همه واسطه در روزی هستیم.

دومین وظیفه والدین: پذیرش نسبی فرزند

پذیرش نسبی فرزند از سوی والدین قبل از اینکه یک امر اخلاقی و یا یک مقوله فرهنگی باشد، یک پدیده حقوقی است؛ زیرا حیات، سلامت و سرنوشت یک انسان در ارتباط تنگاتنگی با تعیین نسبت او با والدینش به عنوان مسئول حمایت و مراقبت و محافظت او از خطرات و آسیب‌های زندگی دارد.

پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند: از جمله حقوق فرزند بر پدر آن است که نسبش را انکار ننماید.[1] هر مردی که فرزند خود را انکار کند در حالی که می‌داند از اوست، خداوند او را از رحمت خویش محروم می‌گرداند و در قیامت پیش همه آفریدگان از اولین تا آخرین، رسوایش می‌سازد.[2]

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

مهمترین وظیفه والدین: پذیرش فرزند‌آوری

رابطه والدین با فرزندان، یک رابطه کاملا عاطفی، گرم و نابرابر است.والدین فرزندان خود را به اندازه جان دوست دارند و برای مراقبت از آنها هر سختی را به جان می‌خرند و این در حالی است که نه والدین در برابر این همه زحمت توقعی از فرزندان دارند و نه فرزندان می‌توانند گوشه‌ای از آن زحمات را جبران کنند.

مادر در خانه نقش اساسی و بسیار مهمی دارد. خانه بدون زن و همچنین زن بدون حضور در خانواده ناقص خواهد بود. زن با هر شغل و جایگاه اجتماعی، نباید در خانه  غایب باشد. او کدبانوی خانواده و مانند ملکه در کندوست[1].

مهمترین وظایف والدین عبارتند از:

۱- پذیرش فرزندآوری:

زن و شوهر نمی‌توانند بدون داشتن عذر این  نخستین و مهمترین وظیفه را ترک کنند و از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند. پذیرش فرزندآوری، همسویی با نظام آفرینش و همگامی با طبیعت است. فرزندآوری نقش ویژه‌ای در ثبات، استحکام ، آرامش و نشاط خانواده دارد.

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان