خانواده پایدار

سبک زندگی اسلامی عقلانی مبتنی بر معارف ناب اهل بیت علیهم السلام

خانواده پایدار

سبک زندگی اسلامی عقلانی مبتنی بر معارف ناب اهل بیت علیهم السلام

خانواده پایدار
آخرین نظرات

۹ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «راه مقابله با مشکلات خانوادگی» ثبت شده است

جاهل سخاوتمند بهتر است یا عابد بخیل؟!

خداوند عزیز متعال شخص جاهل سخاوتمند را بیشتر دوست دارد تا شخص عابد بخیل؛ این نکته بسیار دقیقی است که متاسفانه مورد غفلت قرار می‌گیرد ؛  رسول اکرم صلّى اللَّه علیه و اله فرمودند: که مرد سخاوتمند بخدا و مردم و بهشت نزدیک است و از آتش دوزخ دور است ولى شخص بخیل از خدا و مردم و بهشت دور است و بآتش دوزخ نزدیک است و نادان سخاوتمند دوست‏تر است بسوى خدا از عابد بخیل[1]،

و در جایی دیگر فرمودند: دو صفت است که خداوند آنها را دوست مى‏دارد: و آنها سخاوت و حسن خلق است و دو صفت را دشمن دارد، و آنها بخل و بد خلقى است[2].

خوش اخلاقی و سخاوت وقتی در مدیر خانواده جمع شود باعث ایجاد محبت و دلبستگی عاطفی میان اعضای خانواده خواهد شد و جلوی بسیاری از مشکلات احتمالی را می‌گیرد.

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

رضا کشمیری

سخاوت مدیر خانواده راهبردی مهم:

ششمین راهکار برای کارآمدی نظام خانواده، سخاوت مدیر خانواده است. سخاوت و روحیه گشاده دستی از صفات بسیار موثراعضای خانواده، به ویژه مرد است.

پیامبر اسلام صل الله علیه و آله فرمودند: بهترین مردان شما کسانی هستند که ... گشاده دست و سخاوتمند می‌باشند ، به پدر و مادر خود نیکی می‌کنند و کاری نمی‌کنند که همسر و فرزندان آنها مجبور شوند که به دیگران پناه‌ ببرند...[1] .

از آنجا که معمولاً مردان مسئولیت اقتصادی خانواده را به عهده دارند، بخل‌ورزی آنها شرایط رفاهی خانواده را دشوار می‌کند تا حدی که اعضای خانواده آرزوی مرگ پدر خانواده را در دل می‌گذرانند.

امام رضا علیه السلام می‌فرمایند: سزاوار است که مرد بر اهل و عیالش توسعه دهد (سخاوتمند و گشاده دست باشد) تا اینکه آرزوی مرگ او را نداشته باشند.[2]

رضا کشمیری

لزوم توصیه کردن به صبر در خانواده :

آخرین نکته در مورد بردباری، لزوم توصیه اعضای خانواده به یکدیگر در مورد صبر است که این امر در شکیبایی بیشتر خود فرد  نیز تأثیر دارد و به تقویت انگیزه دیگران در جهت بردباری بیشتر کمک می‌کند؛ در آیه شریفه  " وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ" کلمه" تواصى" به معناى سفارش کردن این به آن و آن به این است. و" تواصى" به حق" این است که: یکدیگر را به حق سفارش کنند، سفارش کنند به اینکه از حق پیروى نموده و در راه حق استقامت و مداومت کنند[1].

نکته:

" صبر" در اینجا نیز معنى وسیع و گسترده‏اى دارد که هم صبر بر اطاعت را شامل می‌‏شود، و هم صبر در برابر انگیزه ‏هاى معصیت، و هم صبر در برابر مصائب و حوادث ناگوار، و هم صبر بر از دست دادن نیروها و سرمایه‏ ها و ثمرات‏.

 

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

 



۱- ترجمه تفسیر المیزان ج۲۰ ص ۶۱۱
رضا کشمیری

 

صبر بر رفتار نامناسب دیگران در خانواده:

گاهی رفتارهای نامناسب دیگران در خانواده، فرد را به واکنش وا می‌دارد، در این موقعیت صبر و تحمل در حل مشکل و پیشگیری از اختلافات بسیار موثر است. اما اگر صبر نورزد ممکن است با واکنش سریع و نامناسب رفتاری از خود بروز دهد که پس از دقایقی پیشمان شود و چه بسا صدمات جسمی و روحی جبران ناپذیری به خود و دیگران وارد سازد.

زندگی انسان همیشه با کمبودهای مالی و آسیب‌های بدنی و جانی همراه است که زمینه‌ای برای بروز اختلافات و رفتار نامناسب در خانواده می‌شود و ایجاد تنش می‌کند که اگر فرد از امور معنوی و ماورای طبیعی کمک نگیرد از پای درمی‌آید. قرآن در این شرایط  افراد را با بشارت‌های متعدد به صبر دعوت می‌کند و اعلام می‌کند که آنها مشمول صلوات و رحمت خداوند هستند. خداوند چندین عنایت به صابران نموده است از جمله:

1- محبّت. «وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ»[1]

2- نصرت. «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ»[2]

3- بهشت. «یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِما صَبَرُوا»[3]

4- پاداش بی‌حساب. «إِنَّما یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ»[4]

5- بشارت. «بَشِّرِ الصَّابِرِینَ»

 

راه پیروزى در آزمایش‏هاى الهى چند چیز است:

الف: صبر و مقاومت.

ب: توجّه به گذرا بودن حوادث و مشکلات.

ج: توجّه به تاریخ گذشتگان که چگونه مشکلات را پشت سر گذارده‏‌اند.

د: توجّه به اینکه همه مشکلات ما در منظر و دید خداست و همه چیز حساب دارد[5].

 

 

 



۱-آل‏عمران، 146.

۲-بقره، 153.

۳-فرقان، 75.

۴-زمر، 10.

۵-  تفسیر نور، ج‏۱، ص: ۲۴۰

رضا کشمیری

عواقب ناگوار ‌صبرنکردن بر مشکلات زندگی:

اگر انسان در مهار خویشتن ناتوان باشد ممکن است در رویارویی با مشکلات نه تنها دیگران را به دشواری ‌افکند، بلکه ممکن است همه باورهای دینی خود را با تشکیک روبه‌رو ‌سازد.

در مسایل خانوادگی گاهی افراد با ناکامی مواجه می‌شوند یا برای رسیدن به هدفی به گذشت زمان نیاز است، در این حالات بی‌تابی و عدم مهار، فرد را دچار تنش می‌کند و نه تنها نیاز فرد را برآورده نمی‌کند بلکه فشار روانی زیادی به فرد وارد می‌سازد.

در کلمات گوهر‌بار امیرالمومنین علیه السلام آمده است: هر کس صبر کند مصیبت بر او آسان شود؛ هر کس صبر کند رنج و محنت او کاسته شود[1].

 

اثر ویژه صبر بر مشکلات:

پیامبر مهربانی حضرت محمد صل الله علیه و آله می‌فرمایند: هر کس از مومنین که به بلایی مبتلا شود و صبر  کند ، ثواب هزار شهید برای اوست[2].

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

رضا کشمیری

راهکار پنجم برای موفقیت و کارآمدی خانواده : صبر در برابر مشکلات

صبر از صفات اخلاقی است که در زمره ویژگی‌های همسر مناسب، ذکر شده است و برای مرد صبور نیز درجه خاصی در بهشت قرار داده شده است. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: در بهشت درجه‌ای است که کسی به  آن دست پیدا نمی‌کند جز ... مرد عیال‌وار صبور[1]!

 در روایت کلمه ذوعیال این نکته را می‌رساند که اگر مرد صاحب  زن و فرزند  و عیال‌وار در برابر مشکلات زندگی  صبر کند ،درجه ویژه‌ای از بهشت نصیب او خواهد داشت.

بردباری و تحمل در برابر مشکلات خانواده، لازمه رویارویی مناسب و حل مشکل است. در صورتی که اعضای خانواده با مشکلات عادی دچار تنش شوند، آسیب‌پذیری آنها و بروز اختلافات امری اجتناب‌ناپذیر است . صبر از مهمترین صفات نفسانی و بازدارنده این مشکلات است و در متون اسلامی به منزله اصل و رکن ایمان محسوب شده است.

حضرت امیر علیه السلام می‌فرمایند: صبر را پیشه خود سازید چون صبر برای حفظ ایمان به منزله سر برای بدن است و بدنی که سر ندارد هیچ خیری در او نیست و ایمانی که با صبر همراه نباشد هم هیچ خیر و فایده‌ای ندارد[2].

 


نکاتی پیرامون اهمیت صبر:

عواقب ناگوار ‌صبرنکردن بر مشکلات زندگی

اهمیت صبر بر رفتار نامناسب دیگران در خانواده

لزوم توصیه کردن به صبر در خانواده

رضا کشمیری

بعد دوم از خوش بینی و تأثیر آن در افزایش کارآمدی خانواده

خوش‌بینی نسبت به مسائل زندگی خانوادگی:

خوش‌بینی نسبت به مسائل زندگی و تبیین‌های خوش‌بینانه از حوادث ناخوشایند در توانایی رویارویی با مشکلات تأثیر عمده‌ای می‌گذارد. در مقابل، تبیین‌های بدبینانه ممکن است افراد را دچار حالت‌های عاطفی منفی و در نتیجه، بازداری ایمنی کند که در این حالت، احتمال بروز بیماری‌های جسمی نیز بیشتر می‌شود.

خوش‌بینی، فرد را به تلاش بیشتر برای طراحی نقش‌هایی برای حل مشکل سوق می‌دهد، این دیدگاه مثبت در زندگی با تأثیر بر حالات عاطفی، روابط اعضای خانواده را با یکدیگر بهبود می‌بخشد[1].

 

 

 

 



۱- برای مطالعه بیشتر به کتاب روانشناسی سلامت ج۲ ص۵۸۲-۵۸۴ مراجعه فرمایید.

رضا کشمیری

راهکار چهارم برای افزایش کارآمدی نظام خانواده: قناعت

در عصر حاضر، وسایل رفاهی گسترش زیادی پیدا کرده و زمینه استفاده از امکانات جدید و تجملی بسیار گسترده شده است. این امر باعث شده در محیط خانواده‌ها نیز تفاوت‌های بسیاری در امکانات زندگی مشاهده ‌شود. از سوی دیگر، امکان زندگی مادی بهتر برای همگان میسور نیست و در این رقابت ناسالم بسیاری عقب می‌مانند در نتیجه این اختلاف درآمدها و تفاوت در امکانات زندگی مادی، ممکن است زمینه‌ای برای بروز نارضایتی و تعارضات و مشکلات زیادی در خانواده شود. تعالیم اسلام برای پیشگیری و کاهش این اختلافات، افراد را به قناعت و دوری از تجمل توصیه می‌کند.

امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: آدمى را قناعت براى دولتمندى، و خوش خلقى براى فراوانى نعمت‏ها کافى است.واز امام علیه السلام سؤال شد تفسیر آیه، «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»(نحل،۹۷) چیست؟ فرمود: آن زندگى با قناعت است‏[1].

 مفسران در مورد «حَیات طَیّبه» (زندگى پاکیزه) که در این آیه مطرح شده است دیدگاه‏هاى متفاوتى دارند؛ از جمله روزى حلال، عبادت همراه با روزى حلال یا توفیق بر اطاعت فرمان خدا. در احادیث نیز حیات طیّبه را قناعت و رضایت به نصیب الهى معرفى کرده ‏اند.[2]

نکته:

زندگی پاکیزه، زندگی همراه با قناعت است ، در واقع حیات طیّبه زندگی همراه با رضایت به هر چه که خدا داده است یا نداده است یا حتی داده و بعدا گرفته است.

 

نکاتی جالب در بحث قناعت:

اهمیت قناعت و اثرات آن در خانواده

اهمیت قناعت و مضرات حرص و طمع

چگونه در خانواده قناعت را نهادینه کنیم؟
رضا کشمیری

 اعتقاد به زندگی بعد از مرگ، حسابرسی اعمال در روز قیامت و پاداش و مجازات افراد بر اساس رفتارهایشان، در همه ابعاد زندگی تأثیر می‌گذارد؛ مهمترین اثرات باور به معاد از این قرار است:

                                        

۱- هدف دار شدن زندگی:

 بخشی از مشکلات و اضطراب ها و نگرانی ها در اثر احساس بی‌هدفی و پوچی در زندگی است. اعتقاد به زندگی اخروی، خانواده را متوجه اهداف عالی و پایداری می‌کند که موجب پیوند عمیقتر اعضای خانواده می‌شود، دیده می‌شود در خانواده های برخوردار از این باور با وجود مشکلات شدید مانند معلولیتها، افراد سالهای متمادی از هم حمایت عاطفی کرده و احساسی رضایت بخش از زندگی دارند.

۲- ایجاد انگیزه در افراد و تشویق آنها:

 در آیات قرآن و کلمات اولیای دین علیهم السلام به پاداشها و نعمت های بسیار لذت بخشی اشاره شده که در ازای انجام وظایف الزامی و غیر الزامی خانوادگی به فرد داده می‌شود.[1]

۳- نقش باور به معاد در مقابله مناسب با مشکلات:

خانواده ای که به فقدان عزیزی یا معلولیت شدید یا مشکلات شدید اقتصادی دچار می‌شود، در محدوده زندگی دنیوی بهترین چیزی که فرد را در رویارویی با مشکل و کسب آرامش روانی کمک می‌کند همین باور به معاد و پاداش های اخروی تحمل این سختی ها است.[2]



۱- مانند آیه 70-72 سوره مبارکه زخرف

۲- مراجعه شود به الکافی ج۲، ص: ۲۶۲ و بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۷، ص: ۱۸۳

 

رضا کشمیری