در محیط خانواده چه زمانی سکوت بهتر است چه زمانی سخن گفتن؟!

با توجه به روایات سکوت(بجا) یک امر ستودنی است. آیا این مورد در خانه و خانواده نیز مطرح است؟

درباره موضوع مورد نظر شما روایات بسیاری وجود دارد که سخن گفتن را بر سکوت کردن برتر می داند مانند روایات زیر:
-امام سجاد علیه السلام در پاسخ به این سوال که سخن گفتن برتر است یا خاموشی گزیدن، فرمود: هر یک از دو را آفاتی است. اگر هر دو از آفات به دور باشند، آن گاه سخن گفتن برتر از خاموشی گزیدن است.(میزان الحکمه جلد11صفحه 2551)
– امام علی علیه السلام: سخن حق گفتن، برتر از درماندگی در سخن و خاموش ماندن است.(همان)
همانطور که می بینید به صورت مطلق نمی توان ادعا کرد که سکوت بر سخن گفتن برتری دارد؛ بلکه باید به این نکته توجه کرد که انسان در انتخاب سکوت یا سخن گفتن باید شرایط و موقعیتی که در آن حضور دارد را در نظر بگیرد و با توجه به آن سکوت و یا لب به سخن باز کند به قول معروف هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.

نکته مهم:

یکی از جاهایی که سخن گفتن مورد تایید اسلام می باشد محیط خانواده است. سخن گفتن با اعضا خانواده به ویژه همسر موجب استحکام خانواده و بر قراری ارتباط عاطفی بین اعضا خانواده می شود و در رشد و تعالی اعضا خانواده نقش اساسی دارد.

برای روشن شدن نقش ازتباط کلامی اعضا خانواده لحظه ای با خود تصور کنید که هیچ نوع ارتباط کلامی بین اعضاء خانواده نباشد. آیا اعضا این خانواده در چنین فضایی می توانند با یکدیگر ارتباط عاطفی بر قرار کنند؟ آیا اعضا چنین خانواده ای در کنار هم احساس خوشبختی می کنند؟

در اینجا لازم است تا به روایتی از پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم اشاره کنم :
جُلوسُ المَرءِ عندَ عِیالِهِ‏ أحَبُّ إلى اللّه تعالى مِنِ اعتِکافٍ فی مَسجِدِی هذا ؛
نشستن مرد نزد زن و فرزندش ، نزد خداوند متعال محبوبتر است از اعتکاف در این مسجد من .(تنبیه الخواطر : 2 / 122 منتخب میزان الحکمة : 254 )
بدیهی است که کنار همسر و فرزند بودن به خودی خود ثواب ندارد و آنچه که در این روایت مورد نظر است ارتباط عاطفی و کلامی است که فرد در پرتو حضور در خانه به آن دست می یابد. با توجه به مطالب بالا روشن شد که نه تنها سکوت در خانواده مورد تایید اسلام نمی باشد بلکه اسلام بر ارتباط کلامی و عاطفی اعضای خانواده تاکید فراوان دارد و برای آن ثوابی مانند اعتکاف در مسجد پیامبر(صلی الله علیه و آله) در نظر گرفته است.

چند نکته:

1. با توجه به اینکه ارتباط کلامی بین اعضا خانواده مقدمه ارتباط عاطفی محسوب می شود؛ به هیچ عنوان سکوت به جا (در شرایط عادی) در محیط خانواده مصداق پیدا نمی کند چراکه ارتباط کلامی(هر چند در ظاهر بی فایده به نظر آید) در بین اعضا خانواده فواید زیادی دارد بنابراین اعضا خانواده باید در بر قراری ارتباط کلامی بین یکدیگر سعی و کوشش فراوان داشته باشند. البته در جایی که سخن گفتن موجب بروز اختلافات و یا تشدید آن می شود، سکوت بهتر است.
2. همانطور که بیان شد ارتباط کلامی مقدمه ارتباط عاطفی بین اعضا خانواده می باشد، از سوی دیگر ارتباط کلامی موجب بیان احساسات و عواطف اعضا خانواده می شود و در کاهش فشارهای روانی آنان و حل مشکلات بین فردی آنان تاثیر زیادی دارد ؛ بنابراین می توان گفت از این جهت سخن گفتن با اعضا خانواده(درباره موضوعات مختلف و پیش پا افتاده) نه تنها اشکالی ندارد بلکه دارای ثواب بسیار می باشد.
3. ارتباط کلامی در محیط خانواده به خودی خود مورد تاکید می باشد و سخن گفتن اعضای خانواده با یکدیگر دارای ثواب می باشد هر چند محتوای آن در ظاهر برای دو طرف فایده چندانی نداشته باشد. البته این مطلب بدان معنا نیست که اعضا خانواده به بهانه ارتباط کلامی حدود شرعی را زیر پا گذاشته و دچار غیبت و تهمت و یا سایر گناهان زبان گردند.

منبع:سایت هدانا برگرفته از پرسمان