وظیفه دهم : بهتر است خانم‌ برای استفاده از مال شخصی خود از شوهرش اجازه بگیرد

وظیفه دهم : بهتر است خانم‌ برای استفاده از مال شخصی خود در امور غیر واجب از شوهرش اجازه بگیرد.

بر اساس متون دینی، زن از استقلال مالی برخوردار است و هر گونه تصرف مرد در اموال او نامشروع و ناپسند است؛ اما با توجه به اینکه مرد مدیر خانواده است حمایت‌های بانو می‌تواند منافع همه اعضای خانواده و خود بانو را تأمین کند، لازم است همه اعضای خانواده حتی درباره تصرف در اموال شخصی خویش، سرپرست و مدیر خانواده را در جریان قرار دهند و با مشورت هم عمل کنند:  

  امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: زن شوهردار در مال شخصی خود بدون اذن شوهر، اختیار صدقه دادن، نذر کردن و بخشیدن ندارد مگر در اموری که بر زن هم واجب است مثل رفتن به حج، دادن زکات، نیکی به والدین و صله رحم^۱.

اجازه گرفتن خانم خانه از همسرش و مشورت با او، غریزه تکیه‌گاه بودن و مدیریت و ریاست طلبی مرد را به خوبی ارضاء می‌کند خصوصاً در مورد استفاده از مال شخصی خود زن، اجازه گرفتن از مرد خانه، در روحیه و شادی درونی مرد غوغایی برپا می‌کند و احترام متقابل بین زن و شوهر را افزایش می‌دهد.

 

---

۱- أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیْسَ لِلْمَرْأَةِ مَعَ زَوْجِهَا أَمْرٌ فِی عِتْقٍ وَ لَا صَدَقَةٍ وَ لَا تَدْبِیرٍ وَ لَا هِبَةٍ وَ لَا نَذْرٍ فِی مَالِهَا إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا إِلَّا فِی حَجٍّ أَوْ زَکَاةٍ أَوْ بِرِّ وَالِدَیْهَا أَوْ صِلَةِ قَرَابَتِهَا^[1]. من لا یحضره الفقیه، ج‏۳، ص: ۴۳۸

وظیفه نهم : بهتر است خانم خانه آزار شوهر خود را تحمل کند

وظیفه نهم : بهتر است خانم خانه آزار شوهر خود را تحمل کند.

دستورات مبتنی بر متون دینی، جامع، همه جانبه و بسیار عمیق و دقیق صادر شده‌اند و تحقق همه آنها موفقیت و سلامت نظام خانواده را به ارمغان می‌آورد.بخشی از دستورات راه هر گونه آزار را بر مرد و زن می‌بندد و بخش دیگری از آن، طرف مقابل را به صبر وشکیبایی در برابر آزار دیگری سفارش می‌کند. در این میان به زنان سفارش شده که در برابر آزارهای احتمالی شوهر، مدارا کنند و بردباری پیشه سازند. سازش حکم جهاد داشته و مقام معنوی زن را به اندازه مجاهدان در راه خدا بالا می‌برد:

امام باقر علیه السلام می‌فرمایند: خداوند عَزَّ وَ جَلَّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته؛ اما جهاد مرد بذل مال و جان است تا اینکه به شهادت و کشته شدن در راه خدا برسد و جهاد زن صبر و شکیبایی در برابر ناملایماتی است که از همسر خویش می‌بیند و نیز سختی‌هایی که به خاطر غیرت به خرج دادن شوهر می‌کشد^۱.

نکته قابل توجه این است که به قرینه صبر زن بر آزار مرد، مراد از صبر بر غیرت مرد، صبر و تحمل بر غیرت‌های بی‌جا و خارج از عرف است بنابراین اگر مرد به مقدار عادی و عرفی و شرعی غیرت به خرج دهد ، در حقیقت تحمل زن مصداق صبر نیست بلکه وظیفه شرعی و عرفی اوست که به مقتضای شرایط مکانی و اجتماعی ممکن است فرق کند.

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

اثرات فوق‌العاده قدردانی خانم از شوهر خود

وظیفه هشتم : خانم خانه باید از شوهر خویش قدردانی کند.

از جمله تفاوت‌های طبیعی زن و مرد این است که زن بیشتر تشنه محبت و مرد بیشتر تشنه قدردانی و تشکر است،  رسول خدا صل الله علیه و آله فرمودند: خدا به زنی که از شوهرش تشکر نمی‌کند، نظر رحمت نمی‌افکند در حالی که بی‌نیاز از شوهر نیست^۱.

این روایت به نکته‌ای اشاره دارد که به طبیعت و ذات زن برمی‌گردد یعنی حتی اگر زن از لحاظ مالی کاملاً در رفاه باشد، باز برای تأمین نیازهای عاطفی و روحی و نیاز به تکیه‌گاه و پشتیبان، به مرد نیاز دارد و در صورت عدم قدردانی و ناسپاسی، خود زن ضربه روحی می‌خورد و آسیب می‌بیند.

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر بانویی که به شوهر خود بگوید: هرگز از روی تو خیری ندیدم، بدون تردید همه اعمال نیکش تباه می‌شود^۲.

این ناسپاسی از مرد خیلی برای روحیه و روان او آسیب‌زا است و پیوند عاطفی و عاشقانه زناشویی را دچار تزلزل می‌کند و مشکلات زیادی به خانواده تحمیل می‌کند علاوه بر آن طبق این روایت اعمال نیک زن را تباه میکند و آثار وضعی مخربی در توشه آخرتی به جای می‌گذارد.

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

وظیفه هفتم خانم‌ها : محافظت زن از خود در غیاب شوهر

وظیفه هفتم : خانم‌ها باید در غیاب شوهر، خود را حفظ کنند.

محافظت زن از خود در غیاب شوهر به مفهوم وفاداری بوده و مبتنی بر اصول اخلاقی است که به عنوان یک هنجار در همه‌ی جوامع بشری پذیرفته شده و اجرا می‌شود اما میزان پایبندی به این امر در فرهنگ‌های گوناگون متفاوت است.در فرهنگ و نظام حقوقی غرب قرارداد ازدواج یک تعهد اخلاقی صرف است و تخلف از آن و ورود به روابط جنسی آزاد مجازات کیفری ندارد، اما در فرهنگ و نظام حقوقی اسلام ورود به روابط جنسی آزاد و خارج از قلمرو ازدواج نامشروع و جرم است و مجازات‌های سنگین حتی اعدام در صورت وجود شرایط دارد.در متون روایی نیز به این مسأله بسیار تأکید کرده‌اند:

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر زنی که در غیر خانه شوهر، یا بدون اجازه شوهر لباس از تن بیرون کند پیوسته مورد لعن و نفرین خداوند است تا هنگامی که به منزل خود برگردد^۱.

رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله در سفر معراج در مورد عذاب گروهی از زنان گناه‌کار می‌فرمایند:‏... آن زنی که گوشت بدن خود را پیوسته با قیچی‌ها می‌چیند، کسی است که خود را در اختیار مردان(غیر شوهر) می‌گذارد^۲.

 

---

۱- قَالَ الصَّادِقُ ع‏ : أَیُّمَا امْرَأَةٍ وَضَعَتْ ثَوْبَهَا فِی غَیْرِ مَنْزِلِ زَوْجِهَا أَوْ بِغَیْرِ إِذْنِهِ لَمْ تَزَلْ فِی لَعْنَةِ اللَّهِ إِلَى أَنْ تَرْجِعَ إِلَى بَیْتِهَا. من لا یحضره الفقیه، ج‏۳، ص: ۴۴۰

۲- وَ أَمَّا الَّتِی کَانَتْ تَقْرِضُ لَحْمَهَا بِالْمَقَارِیضِ فَإِنَّهَا کَانَتْ تَعْرِضُ نَفْسَهَا عَلَى الرِّجَال‏... وسائل الشیعة، ج‏۲۰، ص ۲۱۳                            

هشدار به چادری‌ها: هرگونه جلب توجه مرد نامحرم ممنوع است

 هر گونه جلب توجه مرد نامحرم  ممنوع است حتی بستن موها در پشت سر که از زیر چادر جلوه می‌کند. امام صادق علیه السلام فرمودند: سزاوار نیست برای زن که با لباس های تنگ و بدن‌نما و با بوی تند عطر باشد وقتی که به بیرون منزلش می‌رود.^۱

واژه تجمیر^۲ که در متن روایت آمده است برای زنی که موهایش را جمع کرده و در پشت گردن گره می‌زند و می‌بندد و مویش را باز و رها نمی‌گذارد، به کار رفته است. بعضی محشین کتاب کافی شریف، تجمیر را به معنای استفاده از عطر تند گرفته اند، بنابراین از مجموع این معانی می‌توان استفاده کرد که امام صادق علیه السلام زنان را از استفاده از لباس‌‌های تنگ و جمع شده و با بوی تند عطر و بستن موها در پشت سر که حتی از زیر چادر خودنمایی می‌کند وباعث جلب توجه نامحرمان است، در خارج از خانه و در انظار عمومی نامحرمان به شدت نهی کردند.

 

 

---

۱- قَالَ الصَّادِقُ ع‏ لَا یَنْبَغِی لِلْمَرْأَةِ أَنْ تُجَمِّرَ ثَوْبَهَا إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا^[1]. من لا یحضره الفقیه، ج‏۳، ص: ۴۴۰

۲- نکته مهم: واژه جمر در لغت عرب به معنای تجمع و جمع کردن است ،الجیم و المیم و الراء أصلٌ واحدٌ یدلُّ على التجمُّع معجم مقائیس اللغة؛ ج‌۱، ص: ۴۷۷ ، ج م ر یک معنای پایه و اساسی دارد که دلالت بر تجمیع می‌کند و جَمَّرَتْ المرأَةُ تَجْمِیراً جَمَعَتْ شَعرَهَا و عقَدَتْه فی قَفاها و لم تُرْسِلْه تاج العروس من جواهر القاموس؛ ج‌۶، ص: ۲۱۰

عطر زدن خانم‌ها برای نامحرم ممنوع

عطر زدن خانم‌ها برای نامحرم ممنوع است و مانع قبولی نماز می‌شود.

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر زن شوهرداری که برای غیر شوهر خویش، خود را معطر سازد، نمازش به در گاه خدا پذیرفته نگردد تا این که مانند غسل جنابت خود را بشوید و بوی آن عطر را از خود بزداید^۱. 

از تشبیه دقیقی که در این روایت آمده استفاده می‌شود که  زنی که خودش را برای نامحرم معطر می‌سازد، مبتلا به نوعی حدث اکبر( مثل جنابت) شده است که فقط با غسل و شستن تمام اعضای بدن از بین می‌رود، بنابراین اگر زن در حضور نامحرم معطر باشد، حالتی مثل جنابت دارد که بدون غسل نمازش صحیح نیست و باید با شستن اعضایی از بدن که بوی عطر به خود گرفته است، بوی خوش را به طور کامل از خود بزداید.

 

 

---

۱- قَالَ ع‏ أَیُّمَا امْرَأَةٍ تَطَیَّبَتْ لِغَیْرِ زَوْجِهَا لَمْ تُقْبَلْ مِنْهَا صَلَاةٌ حَتَّى تَغْتَسِلَ مِنْ طِیبِهَا کَغُسْلِهَا مِنْ جَنَابَتِهَا. من لا یحضره الفقیه، ج‏۳ ،ص: ۴۴۰

هشدار به خانم‌ها: عواقب دردناک زینت کردن بدن برای نامحرم

ششمین وظیفه زن : خانم نباید خود را برای نامحرم بیاراید

عنصر عفت ، حیا و نجابت از جمله هنجارهای فرهنگی و اخلاقی است که با رویکرد‌های ارزشی مختلف در همه‌ی اجتماعات بشری بروز و ظهور قابل توجهی دارد  به گونه‌ای که نداشتن عفت و حیا همانند یکی از انحرافات اجتماعی توصیف می‌شود.

درآموزه‌های اسلامی برای شخص خطاکار عذاب‌های دردناکی ذکر شده است. از آن جمله این که پیامبر صل الله علیه و آله  در بیان مشاهدات خود در سفر معراج می‌فرمایند:... و اما زنی که گوشت بدن خود را می‌خورد، کسی بود که در دنیا بدن خود را برای نامحرمان زینت می‌کرد^۱.

نکته قابل توجهی که از این روایت بدست می‌آید این است که زینت کردن بدن^۲ برای نامحرم، به هر نحوی که باشد این عذاب دردناک شامل آن می‌شود، بنابراین هر گونه پوششی که جلب توجه می‌کند حتی اگر چادر خاصی باشد یا کفش چشم‌نوازی باشد زینت بدن حساب می‌شود و رفتن در مناظر عمومی با آن، مصداق این روایت می‌شود.اگر بخواهیم وارد مصادیق امروزه آن بشویم باید از مانتوهای کوتاه و چسبان و حتی مانتوهای بلند اما نشان‌دهنده حجم بدن نام برد، متاسفانه امروزه به عنوان مدلهای جدید چادرهایی به بازار آمده که حتی برآمدگی‌های بدن را نمی‌پوشاند و مصداق زینت بدن حساب می‌شود.

آرایش صورت و ناخن حتی اگر زن چادر پوشیده باشد و نقاب هم زده باشد اما چشمان آرایش کرده او از پشت نقاب جلب توجه می‌کند، باز زینت بارز زن حساب خواهد شد و حتی جلب توجه بیشتری می‌کند و اثرات منفی زیادی دارد.

---

۱- وَ أَمَّا الَّتِی کَانَتْ تَأْکُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تُزَیِّنُ بَدَنَهَا لِلنَّاس‏... وسائل الشیعة، ج‏۲۰، ص: ۲۱۳

۲- بدن شامل همه اعضای بدن از پا گرفته تا به سر می‌شود و هر قسمتی از بدن خانم‌ها اگر پوشش نامناسب داشته باشد و باعث جلب توجّه نامحرم شود عذاب دردناک الهی را به دنبال دارد.

اهمیت وفای به عهد و پیمان بین زن و شوهر

اهمیت وفای به عهد و پیمان بین زن و شوهر:

روابط زن و شوهر همواره باید دوستانه  باشد در مورد بیرون رفتن زن از خانه، نه شوهر توقع دارد و نه عرف اقتضاء می‌کند که زن همواره و برای هر بار خروج از خانه  از شوهرش اجازه بگیرد و به نظر می‌رسد رضایت اجمالی شوهر کافی باشد. البته یک مورد خاص وجود دارد، وقتی که زن و شوهر با هم پیمان بستند که زن از خانه بیرون نرود، او باید به پیمان خود وفا کند، شاهد آن روایت زیر است:

امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: در زمان رسول خدا صل الله علیه و آله مردی از انصار به طلب حاجتی از خانه‌اش بیرون شده به مسافرت رفت  و با زوجه‌اش پیمان بسته بود که در نبودن وی از منزل خارج نشود تا مرد برگردد و اتفاقاً پدرش مریض شد، زن فردی را نزد رسول خدا صل الله علیه و آله فرستاد و گفت شوهرم به سفر رفته و با من پیمان بسته که از خانه بیرون نروم تا بازگردد و اکنون پدرم مریض شده، شما اجازه می‌دهید به عیادتش بروم؟ فرمودند: نه، در خانه‌ات بنشین و به فرمان شوهرت عمل کن، فرمود: سپس بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت باز از رسول خدا صل الله علیه و آله پرسید: پدرم وفات کرد، شما اجازه می‌فرمایید در نمازش شرکت کنم؟ فرمود: نه، در خانه‌ات بمان و اطاعت امر شوهرت بنما، فرمود: پدر آن زن را دفن کردند. سپس رسول خدا صل الله علیه و آله کسی را نزد زن فرستادند و پیغام دادند که خداوند عَزَّ وَ جَلَّ بدون تردید تو و پدرت هر دو را به جهت اطاعتی که از فرمان شوهر کردی آمرزید ^۱.

---

۱- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ رَجُلًا مِنَ الْأَنْصَارِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص خَرَجَ فِی بَعْضِ حَوَائِجِهِ وَ عَهِدَ إِلَى امْرَأَتِهِ عَهْداً أَلَّا تَخْرُجَ مِنْ بَیْتِهَا حَتَّى یَقْدَمَ قَالَ وَ إِنَّ أَبَاهَا مَرِضَ فَبَعَثَتِ الْمَرْأَةُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَتْ إِنَّ زَوْجِی خَرَجَ وَ عَهِدَ إِلَیَّ أَنْ لَا أَخْرُجَ مِنْ بَیْتِی حَتَّى یَقْدَمَ وَ إِنَّ أَبِی مَرِیضٌ فَتَأْمُرُنِی أَنْ أَعُودَهُ فَقَالَ لَا اجْلِسِی فِی بَیْتِکِ وَ أَطِیعِی زَوْجَکِ قَالَ فَمَاتَ فَبَعَثَتْ إِلَیْهِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَبِی قَدْ مَاتَ فَتَأْمُرُنِی أَنْ أُصَلِّیَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا اجْلِسِی فِی بَیْتِکِ وَ أَطِیعِی زَوْجَکِ قَالَ فَدُفِنَ الرَّجُلُ فَبَعَثَ إِلَیْهَا- رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ غَفَرَ لَکِ وَ لِأَبِیکِ بِطَاعَتِکِ لِزَوْجِکِ. من لا یحضره الفقیه، ج‏۳، ص: ۴۴۲

خروج از منزل بدون اجازه شوهر، ممنوع

پنجمین وظیفه از وظایف بانوان : خانم نباید بدون اجازه شوهر از منزل بیرون رود

خانواده، یک سازمان حقوقی عاشقانه است که مسئولیت مدیریت و ریاست و تشخیص مصالح آن به عهده‌ی شوهر و مرد خانه گذاشته شده است البته چنین ریاستی هیچ‌گاه به معنای محدود کردن رفت و آمدهای شناخته شده و اخلاق مدارانه بانو نخواهد بود؛ بلکه برای استحکام نهاد خانواده و تأمین مصالح و دفع مفاسد احتمالی اجازه گرفتن خانم خانه، بسیار مفید است و علاوه بر داشتن فواید مشورتی در این اجازه گرفتن، صمیمیت و علاقه بین زوجین هم افزایش می‌یابد.

امیر مومنان علیه السلام می‌فرمایند: من و فاطمه سلام الله علیها بر رسول خدا صل الله علیه و آله وارد شدیم، ایشان را در حالی‌ که سخت می‌گریست یافتیم، من عرض کردم پدر ومادرم به فدایت یا رسول الله صل الله علیه و آله! چه شده که اینچنین گریه می‌کنید؟ در پاسخم فرمود: ای علی علیه السلام شبی که مرا به آسمان بردند(شب معراج) زنانی از امتم را در عذابی شدید دیدم و آن وضع برای من سخت گران آمد و گریه ام  از جهت عذاب سخت آنان است که به چشم خود وضع‌شان را دیدم سپس حال آنان را ذکر کرد تا اینکه فاطمه سلام الله علیها فرمود: ای حبیب من و نور چشمان من، مرا از اعمال آنها خبر بده، پیامبر صل الله علیه و آله فرمود: ...  و اما آنکه با پاهایش در دوزخ معلق بود، کسی بود که بدون اجازه شوهرش از خانه بیرون می‌رفت...

در نهایت ایشان فرمود : وای به حال زنی که شوهرش از او خشمگین و ناراضی باشد و خوش به سعادت زنی که همسرش از او راضی و خشنود باشد.^۱

برخورد زن و شوهر کاملاً دوستانه و گرم و در چارچوب عرف صورت می‌گیرد بنابراین نه شوهر توقع دارد و نه عرف اقتضا می‌کند که بانو همواره برای بیرون رفتن از منزل از شوهرش اجازه بگیرد، و بطور متعارف رضایت اجمالی شوهر کافی به نظر می‌رسد.

 

---

۱- عَلِیٍّ ع قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ فَاطِمَةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص- فَوَجَدْتُهُ یَبْکِی بُکَاءً شَدِیداً فَقُلْتُ لَهُ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الَّذِی أَبْکَاکَ .....فَقَالَتْ فَاطِمَةُ- حَبِیبِی وَ قُرَّةَ عَیْنِی أَخْبِرْنِی مَا کَانَ عَمَلُهُنَّ فَقَالَ ... وَ أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِثَدْیَیْهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تُرْضِعُ أَوْلَادَ غَیْرِ زَوْجِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ وَ أَمَّا الْمُعَلَّقَةُ بِرِجْلَیْهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تَخْرُجُ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا ...ثُمَّ قَالَ ع وَیْلٌ لِامْرَأَةٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَى لِامْرَأَةٍ رَضِیَ عَنْهَا زَوْجُهَا. وسائل الشیعة، ج‏۲۰، ص: ۲۱۳

شرط پذیرش اعمال زنان و مردان چیست؟

رسول خدا صل الله علیه و آله فرمودند: ... هر کس که زنی دارد که او را اذیت می‌کند، خداوند هرگز نماز آن زن را قبول نمیکند و هیچ عمل نیکویی را از او نمی‌پذیرد تا اینکه مردش را کمک کند و او را راضی سازد، هر چند که تمام روزها روزه باشد و تمام شب‌ها به عبادت بپردازد و در راه خدا بنده آزاد کند و اموالش را انفاق کند با همه‌ی اینها باز هم اولین کسی است که وارد دوزخ می‌شود، سپس پیامبر صل الله علیه و آله فرمودند و همچنین مرد اگر همسرش را اذیت کند و به او ظلم کند، همه این وزر و وبال‌ها و عذاب‌ها برای او هم هست...^۱

نکته قابل توجه در این روایت این است که شرط پذیرش همه اعمال زن و مرد حتی نماز، اذیت نکردن و آزار ندادن همسر است، بنیان خانواده چه اهمیت شگرفی داد که حفظ و تقویت آن این چنین سفارش شده و از آسیب رساندن به آن این‌چنین بر حذر داشته شده است.

 

---

۱- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:... وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ تُؤْذِیهِ‏ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ صَلَاتَهَا وَ لَا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّى تُعِینَهُ وَ تُرْضِیَهُ وَ إِنْ صَامَتِ الدَّهْرَ وَ قَامَتْ وَ أَعْتَقَتِ الرِّقَابَ وَ أَنْفَقَتِ الْأَمْوَالَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ کَانَتْ أَوَّلَ مَنْ یَرِدُ النَّارَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ عَلَى الرَّجُلِ مِثْلُ ذَلِکَ الْوِزْرِ وَ الْعَذَابِ إِذَا کَانَ لَهَا مُؤْذِیاً ظَالِماً.. بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏۷۳، ص: ۳۶۳