خانواده پایدار

سبک زندگی اسلامی عقلانی مبتنی بر معارف ناب اهل بیت علیهم السلام

خانواده پایدار

سبک زندگی اسلامی عقلانی مبتنی بر معارف ناب اهل بیت علیهم السلام

خانواده پایدار
آخرین نظرات

۱۶ مطلب با موضوع «توصیه‌ها و راهکارهای کارآمدی و موفقیت خانواده :: راهکارهای طلایی: خوش‌بینی-صداقت-قناعت-صبر-سخاوت» ثبت شده است

اهمیت قناعت و اثرات آن در خانواده:

حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: اگر شخص قانع سوگند یاد کند که دنیا و آخرت را مالک شده است؛ البته خداوند عزیز سخن او را تصدیق کرده و سوگند او را امضاء و تصحیح خواهد فرمود، زیرا مقام قناعت بسیار بزرگ و مهم است. و چگونه می‌‏توان به قسمت پروردگار متعال راضى نشد، در صورتى که خدا می‌‏فرماید: معیشت دنیوى مردم را در میان آنان قسمت کرده‏‌ایم.... و کسى که به قسمت و داده خدا راضى و قانع شد؛ از فکر و غصه و زحمت نجات پیدا کرده و راحت می‌‏شود، و هر چه قناعت کمتر باشد؛ حرص و طمع بیشتر شده و زحمت و ناراحتى و فکر افزونتر خواهد شد[1].

قناعت اگر در تمام مراحل زندگى (پوشاک، خوراک، مسکن، شهوات، تمایلات نفسانى، ثروت، ملک) صورت بگیرد؛ ریشه طمع و شهوت و هوا‏هاى نفسانى قطع شده، و با آسایش خاطر و راحتى تن و دل می‌‏توان توجه کامل به عالم روحانیت و لقاء پروردگار محبوب پیدا کرد.

 طالب دنیا پس از دارا شدن تمام دنیا ‏باید باز به همان مقدار قناعت کرده، و حرص و طمع خود را محدود نماید. پس چه بهتر است که این امر (قناعت) در همان مرحله اول صورت گرفته، و پس از بدست آوردن حد اقل وسائل زندگى، حرص و طمع و شهوت و علاقه خود را محدود کرده، و از فعالیت بی‌جا و زحمت و مشقت بی‌نتیجه خود دارى نموده، و خود را مبتلا و گرفتار نسازد.

البته استفاده از دنیا به مقدار حاجت و لزوم در زندگى است، و اضافه بر آن غیر از تحمل زحمت و مشقت نتیجه‏اى نداشته، و از توجهات غیبیه و عوالم روحانیت و سیر به سوى سعادت و کمال و حقیقت نیز محروم خواهد شد.

در سر نه هواى مال و جاهى دارم*          * در دل نه غم زر و سپاهى دارم

صاحب نظرى توجهى گر بکند*                 *چون آینه چشم یک نگاهى دارم‏

 



۱- مصباح الشریعة / ترجمه مصطفوى، متن، ص: ۱۲۷

 

رضا کشمیری

 

بعد سوم از از خوش بینی و تأثیر آن در افزایش کارآمدی خانواده

  خوش‌بینی و خوش‌گمانی نسبت به خداوند متعال:

فرد معتقد به خداوند، او را در همه‌ی امور جهان و زندگی انسان‌ها بسیار تأثیرگذار می‌داند، حال اگر نسبت به این تنها قدرت عالم خداوند متعال، خوش‌بین نباشد و ناامیدی در او غلبه پیدا کند، در همه مسائل زندگی و مشکلات خانوادگی درمانده خواهد شد و هیچ رفتار مفید وسازنده‌ای نمی‌تواند انجام دهد. از این رو، بدبینی به خداوند از بزرگترین گناهان شمرده شده است: أکبر الکبائر سوء الظّنّ‏ باللَّه‏. بدترین گناهان بزرگ بدگمانى به خداست[1].

 

اولیا دین علیهم السلام به طرق مختلف، به خوش‌گمانی نسبت به خداوند عزیز متعال تشویق کرده‌اند:

ْ امام رضا علیه السلام می‌فرمایند: نسبت به خداوند حسن ظن داشته باشید که خداوند فرموده من نزد ظن و گمان بنده خود هستم اگر گمان نیکو به من داشته باشد به او خوبی می‌رسد و اگر گمان بد داشته باشد به او بدی می‌رسد[2].

 

امام صادق علیه السلام در تعریف خوش‌گمانی به خداوند می‌فرمایند: حسن ظن به خدا این است که فقط و فقط به خدا امید داشته باشی و از هیچ چیز نترسی الّا از گناه و نافرمانی خدا[3].

 

برای مطالعه بیشتر:

وظایف والدین 

وظایف فرزندان

وظایف زنان

وظایف مردان

رضا کشمیری

بعد دوم از خوش بینی و تأثیر آن در افزایش کارآمدی خانواده

خوش‌بینی نسبت به مسائل زندگی خانوادگی:

خوش‌بینی نسبت به مسائل زندگی و تبیین‌های خوش‌بینانه از حوادث ناخوشایند در توانایی رویارویی با مشکلات تأثیر عمده‌ای می‌گذارد. در مقابل، تبیین‌های بدبینانه ممکن است افراد را دچار حالت‌های عاطفی منفی و در نتیجه، بازداری ایمنی کند که در این حالت، احتمال بروز بیماری‌های جسمی نیز بیشتر می‌شود.

خوش‌بینی، فرد را به تلاش بیشتر برای طراحی نقش‌هایی برای حل مشکل سوق می‌دهد، این دیدگاه مثبت در زندگی با تأثیر بر حالات عاطفی، روابط اعضای خانواده را با یکدیگر بهبود می‌بخشد[1].

 

 

 

 



۱- برای مطالعه بیشتر به کتاب روانشناسی سلامت ج۲ ص۵۸۲-۵۸۴ مراجعه فرمایید.

رضا کشمیری

راهکار چهارم برای افزایش کارآمدی نظام خانواده: قناعت

در عصر حاضر، وسایل رفاهی گسترش زیادی پیدا کرده و زمینه استفاده از امکانات جدید و تجملی بسیار گسترده شده است. این امر باعث شده در محیط خانواده‌ها نیز تفاوت‌های بسیاری در امکانات زندگی مشاهده ‌شود. از سوی دیگر، امکان زندگی مادی بهتر برای همگان میسور نیست و در این رقابت ناسالم بسیاری عقب می‌مانند در نتیجه این اختلاف درآمدها و تفاوت در امکانات زندگی مادی، ممکن است زمینه‌ای برای بروز نارضایتی و تعارضات و مشکلات زیادی در خانواده شود. تعالیم اسلام برای پیشگیری و کاهش این اختلافات، افراد را به قناعت و دوری از تجمل توصیه می‌کند.

امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: آدمى را قناعت براى دولتمندى، و خوش خلقى براى فراوانى نعمت‏ها کافى است.واز امام علیه السلام سؤال شد تفسیر آیه، «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»(نحل،۹۷) چیست؟ فرمود: آن زندگى با قناعت است‏[1].

 مفسران در مورد «حَیات طَیّبه» (زندگى پاکیزه) که در این آیه مطرح شده است دیدگاه‏هاى متفاوتى دارند؛ از جمله روزى حلال، عبادت همراه با روزى حلال یا توفیق بر اطاعت فرمان خدا. در احادیث نیز حیات طیّبه را قناعت و رضایت به نصیب الهى معرفى کرده ‏اند.[2]

نکته:

زندگی پاکیزه، زندگی همراه با قناعت است ، در واقع حیات طیّبه زندگی همراه با رضایت به هر چه که خدا داده است یا نداده است یا حتی داده و بعدا گرفته است.

 

نکاتی جالب در بحث قناعت:

اهمیت قناعت و اثرات آن در خانواده

اهمیت قناعت و مضرات حرص و طمع

چگونه در خانواده قناعت را نهادینه کنیم؟
رضا کشمیری

راهکار سوم : خوش بینی

راهکار سوم برای کارآمدی و موفقیت اعضای خانواده خوش‌بینی نسبت به یکدیگر است. خوش‌بینی و گمان نیکو نسبت به یکدیگر ، نسبت به حوادث و مسائل زندگی و نسبت به خداوند در سلامت خانواده نقش مهمی دارد. در زندگی خانوادگی خوش‌بینی در پیشگیری و حل بسیاری از مشکلات موثر است.

برای پدیدآیی حالت خوش‌بینی، زن و شوهر باید در ابتدای زندگی نهایت تلاش خود را برای شناخت یکدیگر مصروف نمایند وموازین اخلاقی را در همه رفتارها رعایت کنند. اعضای خانواده با رعایت این شرایط و در سایه اعتماد متقابل میتوانند در جهت دوری از بدگمانی و ایجاد خوش‌بینی در یکدیگر تلاش کنند.

خوش‌بینی مو‌ثر در موفقیت و کارآیی خانواده را در سه بعد می‌توان بررسی کرد:

۱- خوش‌بینی نسبت به برادران دینی(اعضای خانواده):

در متون دینی بر خوش‌بینی نسبت به برادران دینی وتفسیر و تعبیر رفتار آنها به بهترین وجه تأکید و به صراحت از افراد خواسته شده از بدگمانی دوری کنند.

یعنى هر گفتار و کردارى که از برادرت صادر شود آن را حمل بر وجه احسن کن گرچه به ظاهر خوب نباشد و از آن بازرسى مکن تا دلیلى قطعى و مانع تأویل به دستِ تو آید زیرا گمان بسا خطا باشد و وارسى هم غدقن است چنانچه خدا فرموده است: «به راستى بعضى گمان‏ها گناه است» و سپس فرمود: «وارسى نکنید»[1].

این جمله در نهج البلاغه از حضرت امیر المومنین علیه السلام نقل شده است و حاصلش این است که: هر گاه کلمه‏اى که دو توجیه دارد از برادر دینی‌ات صادر شود بر تو لازم است که آن را به خوبى تفسیر کنى گرچه معنى مجازى باشد یا به کنایه و توریه بر آن دلالت کند و قرینه هم نباشد خصوص اگر خودش مدعى شود که همان‏ معنای خوب را قصد کرده است.

 در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام صل الله علیه و آله مى‏خوانیم:

 سه چیز است که وجود آن در مؤمن پسندیده نیست، و راه فرار دارد، از جمله سوء ظن است که راه فرارش این است که به آن جامه عمل نپوشاند[2].

فضای روانشناختی خانواده باید به گونه‌ای باشد که افراد، بیشتر به جنبه‌های مثبت یکدیگر توجه کرده و نکات منفی را بیش از حد بزرگ‌نمایی  نکنند تا اینکه اعتماد متقابل تقویت شود و زمینه‌ خوش‌بینی افراد به هم فراهم شود.

 


ابعاد دیگر خوش بینی:

بعد دوم از خوش بینی و تأثیر آن در افزایش کارآمدی خانواده

خوش‌بین بودن به خداوند و تأثیر آن در افزایش کارآمدی خانواده

رضا کشمیری

دومین راهکار برای موفقیت و کارآمدی خانواده :صداقت بین اعضای خانواده

اولین توصیه ما ارتباط محور بودن خانواده در دو بعد کلامی و غیر کلامی(زبان بدن) بود که گفته شد و اما دومین توصیه صداقت بین اعضای خانواده است.

صداقت از عوامل موثر دربهبود روابط خانوادگی است که زمینه اعتماد به یکدیگر و برقراری رابطه را فراهم می‌کند. صداقت در تحلیل روانشناختی به گفتار و رفتاری اطلاق می‌شود که فرد انگیزه و قصدی مغایر با مفاد گفتار ورفتارش نداشته باشد.

هنگامی که فرد در ارتباط کلامی یا بدنی صداقت نداشته باشد، ارتباطی متعارض و ناهمگون شکل می‌گیرد در نتیجه در رابطه‌های بعدی، فرد اعتماد کافی به شخص دروغ‌گو ندارد و ممکن است از انگیزه او غفلت کند یا به رفتار نامناسب در برابر او دست بزند.

عدم صداقت در روابط زن و شوهری، فضای خانواده را به بی‌اعتمادی وبدبینی و استرس می‌کشاند و زمینه اختلافات متعددی را فراهم می‌کند. اولیای دین علیهم السلام به دلیل تأثیر دروغگویی در تخریب اعتماد در روابط بین فردی ، بر صداقت و دوری از دروغ بسیار تأکید دارند.

امام باقر علیه السلام فرمودند: قطعاً دروغ‌گویی، از بین برنده و خراب کننده ایمان است[1].

 

به فرموده امیرالمومنین علیه السلام کسی که میخواهد مزه لذت بخش ایمان واقعی به خدا را بچشد باید دروغ را چه به شوخی و چه جدی، ترک کند[2]  

 

به فرموده پیامبر اسلام صل الله علیه و آله سرشت و طبیعت مومن ممکن است بر هر خصلتی استوار باشد به جز دروغ‌گویی و خیانت[3].

 

نکات کاربردی این بخش:

 

نگاه مهربانانه یکی از مهمترین بخش‌های ارتباط غیرکلامی(زبان بدن)

اثرات نگاه محبت‌آمیز والدین به فرزندان و شاد کردن آنها

فروتنی و تواضع یکی دیگر از مهمترین بخش‌های ارتباط غیرکلامی(زبان بدن)

راهکارهای عملی برای افزایش مهارت ارتباطی اعضای خانواده

در محیط خانواده چه زمانی سکوت بهتر است چه زمانی سخن گفتن؟!

 

 

رضا کشمیری